Paratiroid Adenomu
Paratiroid bezleri genel olarak tiroid bezinin kenarlarında bulunan, 3 ile 6 tane arasında olan çoğu zaman bir mercimek tanesi büyüklüğünde olan bir bezdir. Parathormon dediğimiz kalsiyum metabolizmasını düzenleyen bir hormon salgılar. Bu hormon seviyesinin yüksek olmasına hiperparatiroidizm diyoruz. Sıklıkla rutinde bakılan kalsiyum testlerinde kalsiyum yüksekliği saptandıktan sonra nedenleri araştırılırken saptanır. Herhangi bir nedene bağlı olmayan bu duruma primer hiperparatiroidizm diyoruz. Primer hiperparatiroidizmin de en sık nedeni paratiroid adenomlarıdır.
Paratiroid adenomu herhangi bir paratiroid bezinin anormal hücre çoğalması-büyümesi sonucunda parathormon ve kalsiyum düzeyinin yükselmesiyle seyirlidir. Özellikle kemiklerdeki kalsiyumun kana karışmasını arttırarak bu kalsiyum yüksekliğine yol açtığı için kemiklerin zayıflamasına, vücutta farklı bölgelerde ise kalsiyum birikmelerine bağlı bozukluklara yol açar. Kalsiyum yüksekliği kalp, böbrek gibi dokuların fonksiyonları üzerine de etki ettiği için ön planda hayatı tehdit etmese de böbrek taşlarının oluşumunu, kalpte ritm bozuklukları gibi durumlara yol açabilir. Baş dönmesi, baş ağrısı, halsizlik, kırgınlık, hatta depresyon gibi bulgularla da seyredebilir.
Hastalığın tanısı hormon ve kalsiyum testleri ile düşünülse de net tanıyı görüntüleme yöntemleri ile koymak mümkündür. Bezin çok küçük olması nedeniyle görüntüleme yöntemlerinde dinamik yöntemlerin de kullanılmasını gerektirir. İlk inceleme tiroid ultrasonu bakılırken yapılır, çoğu zaman şüphe olsa bile doğrulama için paratiroid sintigrafisi tetkiki ile aşırı hormon salgılayan bez araştırılır. Bu testlerle başarılı olunamazsa 3 boyutlu tomografi ve manyetik rezonans (MR) görüntüleme gibi tetkiklerden yararlanılır. Bütün bu görüntüleme tetkiklerinin yapılmasının esas nedeni ameliyata tam bir lokalizasyon yani yer belirlenmiş olarak girilmesi gerekliliğidir. Şüpheli kalınan durumlarda boyundan yapılacak iğne ile örnekleme yapılarak parathormon düzeyine bakılır (PTH washout testi). Yeri belirlenmeden yapılacak olan paratiroid ameliyatları ya çok geniş olarak boyun eksplorasyonu ile yapılır ya da dar sınırlarla yapılacak olursa çoğu zaman eksik bez çıkarılmasıyla sonuçlanır ve ikinci-üçüncü ameliyatlarla sonuçlanabilir.
Günümüzde tomografi ve MR tetkiklerinden ileri derecede faydalansak da bazı durumlarda bu tetkiklere rağmen başarılı sonuçlar almakta zorlanılabilmektedir. Bu nedenle zorda kaldığımız durumlarda boyun eksplorasyonu ameliyatını da yapmaktayız. Ancak genel olarak çoğu hastada ameliyat öncesinde paratiroid adenomunun yerini tespit ederek bu ameliyatı başarılı bir şekilde sonuçlandırmaktayız.